Voyager 1’e hayat öpücüğü: 24 milyar kilometre uzaktan gelen yol yardımı

1977’de yola çıkan ve insanlığın uzaydaki en uzun soluklu yolcusu olan Voyager 1, 24 milyar kilometre ötede iticilerinin eksikliği nedeniyle güçlü bir yolda ilerliyor. Lakin NASA’nın yol yardımı nihayet ona ulaştı. NASA, Voyager 1’in yedek itici motorlarını tam 20 yıl sonra yine çalıştırmayı başardı. Bu, uzay aracı için adeta ikinci bir hayat manasına geliyor.

Bu kritik atılım, uzay aracının hala faal olan ana itici kümesinde yakıt tüplerinde biriken kalıntıların potansiyel tıkanıklık riskine karşı bir tedbir olarak gerçekleştirildi. Bu durum, uzay aracının antenini Dünya’ya yanlışsız sabit tutmasını riske atıyor ve 50 yıla yakın müddettir sürdürülen kesintisiz iletişimin büsbütün kopma riskini gündeme getiriyor.

47 yıllık diken üstünde bir görev

1977 yılında fırlatılan Voyager 1, şu anda saatte yaklaşık 56.000 kilometre süratle yıldızlararası uzayda yol alıyor. Misyon müddeti boyunca birçok teknik zorluğu aşarak bilim dünyasına değerli bilgiler sunan Voyager 1, artık 47. yaşına yaklaşırken yeni bir mühendislik başarısına daha sahne oldu.

Aracın yönlendirme sistemi, antenin Dünya’ya dönük kalması ve bilimsel dataların iletilmesi açısından hayati değer taşıyor. Bu yönlendirme, küçük iticiler sayesinde sağlanıyor. Bilhassa “roll” hareketi olarak bilinen dönme hareketi, Voyager’ın yıldız izleyici sistemini bir referans yıldıza sabit tutarak istikametini muhafazasına yardımcı oluyor. Bu sistem hem birincil hem de yedek iticilerle destekleniyor.

Ancak Voyager 1’in birincil roll iticileri 2004 yılında iki küçük dahili ısıtıcının arızalanması nedeniyle devre dışı kalmıştı. O periyot, mühendisler sağlam durumda olan yedek roll iticilerine geçiş yaparak misyonu muvaffakiyetle sürdürmüşlerdi.

Riskli ve yaratıcı bir müdahale

Son periyotta yedek roll iticilerde de kalıntı birikmesi nedeniyle tıkanma riski ortaya çıkınca, mühendisler 2004’teki arızayı yine mercek altına aldı. Ayrıntılı tahliller, devrelerdeki güç dağıtımına dair küçük ancak kritik bir değişikliğin, ısıtıcı sisteminin yanlış bir pozisyonda “kilitlenmiş” olabileceğini gösterdi. Ekip, bu teoriyi test ederek devreyi eski haline döndürmeyi başardı ve böylelikle birincil roll iticilerini Mart ayında tekrar faal hale getirdi.

Bu gelişme, Voyager 1’in yönlendirme kabiliyetini artırmakla kalmadı, birebir vakitte potansiyel bir irtibat kesintisi öncesinde hayati bir güvenlik adımı oldu. Çünkü 4 Mayıs prestijiyle Dünya’dan Voyager’lara komut gönderen ana anten sistemi aylarca sürecek bir bakım devrine girecekti. Şubat 2026’ya kadar sürecek bu çalışma boyunca anten, sırf Ağustos ve Aralık aylarında kısa müddetlerle faal olacaktı.

Bu nedenle, mühendislerin önünde dar bir vakit aralığı vardı: Roll iticiler devreye alınmalı ve sistem inançlı bir halde çalışır hale getirilmeliydi. Aksi halde, Ağustos’taki kısa bağlantı penceresine kadar Voyager 1’in yedek iticilerinde önemli tıkanıklıklar yaşanabilir, bu da uzay aracının taraf kaybetmesine ve Dünya’yla temasını yitirmesine yol açabilirdi.

Milimetrik hesap, yüksek risk

Plan hayli karmaşıktı. Uyuyan iticiler açılmalı, ısıtıcılar onarılmalı ve tüm sistem tıpkı anda tekrar devreye girmeliydi. Lakin bu süreçte, Voyager 1’in yıldız izleyici sistemi gaye yıldızdan fazla saparsa, programlanmış bir güvenlik protokolü devreye girecek ve şimdi ısınmamış iticilerin ateşlenmesine neden olacaktı. Bu da potansiyel olarak bir patlamayı tetikleyebilirdi.

Bu yüzden grup, yıldız izleyici sisteminin mümkün olan en hassas doğrulukta yönlendirilmesini sağladı. Akabinde komutlar Voyager 1’e gönderildi. Bu komutların uygulanıp uygulanmadığını öğrenmek için Dünya’ya dönmesi gereken sinyallerin 23 saatlik bir yolculuk yapması gerekiyordu. Yani her şey aslında bir gün öncesinden olmuştu ve muvaffakiyet ya da başarısızlık çoktan yaşanmıştı.

Bekleniyi haberi taşıyan sinyal ise 20 Mart’ta geldi. Vazife takımı, roll iticilerinin ısıtıcılarında sıcaklık artışını net halde gözlemledi. Bu, tamirin başarılı olduğu manasına geliyordu.

Voyager 1 ve kardeşi Voyager 2, Güneş Sistemi’nin dışına çıkan birinci insan üretimi araçlar olarak tarihe geçmişti. Tüm gelişmelere karşın yollarına devam ediyorlar. Voyager 1, 2012 yılında, Voyager 2 ise 2018’de yıldızlararası boşluğa ulaştı. Her iki araç da bu noktaya kadar toplamda 46.7 milyar kilometre yol kat etti.