Mahsul veriminde ‘çinko’ keşfi
Başak Nur GÖKÇAM
Küresel yüzey sıcaklığı, 1970 yılından bu yana daha hızlı artış göstermeye devam ediyor. Isınma sonucunda yaşanan iklim değişikliği, kuraklık, artan sıcaklıklar ve diğer stres etkenleri, son 50 yıllık değerlendirmelere bakıldığında küresel anlamda tarımsal üretimi yavaşlattı. Tarımsal üretimde yavaşlamanın durdurulması için birçok araştırma yapılıyor. Yeni bir araştırmaya göre çinkonun, bitkinin çevresel şartlar nedeniyle yaşadığı abiyotik strese karşı tepki verdiği ortaya konuldu. Söz konusu keşfin bitki büyümesinde fayda sağlamasının yanı sıra, özellikle baklagil bazlı tarımda mahsul dayanıklılığına devrim yaratacağı düşünülüyor.
Çalışma, Danimarka’daki Aarhus Üniversitesi araştırmacıları tarafından yapıldı. İncelemelere göre çinkonun, baklagillerin azot fiksasyon sürecinde, yani azotun amonyağa dönüştüğü azot bağlanmasında önemli bir rol oynadığını gözler önüne serdi. Elde edilen bu bulgunun, ürün verimliliğini optimize ederek, sentetik gübrelere olan bağımlılığı azaltacağı tahmin ediliyor. Araştırmacılara göre çinkonun, Fiksasyon Altında Nitrat (FUN) ile birlikte azotun nasıl bağlandığını anlayarak, bunun azot dağıtımı artırımına yönlendirebileceğini ve ürün verimini iyileştirebileceği için de daha sürdürülebilir tarım uygulamalarına teşvik edebileceğini düşünüyorlar.
İkincil bir sinyal
Nature dergisinde yayınlanan çalışmada araştırmacıların Madrid Politeknik Üniversitesi ve Fransa’daki Avrupa Senkrotron Radyasyon Tesisi ile iş birliği yaparak, baklagillerin çevresel faktörleri entegre ettiği ve azot fiksasyon verimliliğini düzenlemek için ikincil bir sinyal olarak çinko kullandığı keşfedildi. Çalışmada, FUN’un nodüllerdeki çinko sinyallerini çözen ve azot fiksasyonunu düzenleyen yeni bir çinko sensörü türü olduğunu keşfedildi.
Çalışmaya ilişkin bilgi veren Yardımcı Doçent ve çalışmanın baş yazarı Jieshun Lin, “Bakteriler, kök nodüllerinde havadaki nitrojeni sabitlemek için baklagillerle iş birliği yapabilir. Ancak nodüller sıcaklık, kuraklık, su baskını, toprak tuzluluğu ve topraktaki yüksek nitrojen konsantrasyonu gibi çevresel etkilere karşı hassastır” bilgisini verdi.
Yapay gübre kullanımını azaltmada yeni yol olabilir
Azot fiksasyonunun, hem baklagiller hem de baklagiller yetiştirildikten sonra toprakta kalan azota dayanarak, birlikte yetiştirilen veya gelecekteki ürünler için azot bulunabilirliğini artıran yararlı bir özellik olabileceği ifade edildi. Söz konusu keşfin, çiftçilik sistemlerini yönetmemiz ve azotlu gübre kullanımını azaltmamız ve bunun çevre üzerindeki etkisini azaltmamız için bize yeni yollar sağlayan gelecekteki araştırmaların temellerini atmaya yardımcı olacağı belirtildi.
Araştırmacıların, elde edilen sonucu baklagil mahsullerinde optimize etmek için özellikle bakla, soya fasulyesi ve börülce gibi mahsuller üzerinde yeni stratejiler geliştirmek için çalıştıkları ifade edildi.
Mahsul yetiştirme şeklimiz değişebilir
Çinkonun, bitkileri iklime daha dayanıklı hale getirebileceği için mahsul yetiştirme şeklinin değişmesinde etkili olacağı düşünülüyor. Bunun nedeni bitkinin aşırı hava koşullarına karşı daha fazla tolerans kazanmasına dayanıyor. Yani, daha istikrarlı mahsul veriminin yanı sıra yapay gübre ihtiyacı da azalacak ve baklagillerin önceden uygun olmayan alanlarda yetiştirilmesine olanak tanınacak.
150 binden fazla bitki incelendi
Çinkonun bitkilerde ikincil bir sinyal olarak rolünü keşfetmenin gerçekten dikkat çekici olduğunu belirten çalışmanın baş yazarı Jieshun Lin, “Bu hayati bir mikro besindir ve daha önce hiç sinyal olarak değerlendirilmemişti. 150 binden fazla bitkiyi taradıktan sonra, sonunda çinko sensörü FUN’u tespit ettik ve bitki biyolojisinin bu büyüleyici yönüne ışık
