Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) düzenlenen TEKNOFEST etkinliğinde, Türkiye’nin beşinci jenerasyon savaş uçağı KAAN’ın yerli motor projesi TF35000 hakkında dikkat alımlı bilgiler verildi. TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI) Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut F. Akşit’in açıklamalarına nazaran, TF35000 sırf Türkiye için değil, global havacılık sanayisi açısından da yeni bir devrin habercisi olabilir. Dünyanın en âlâ üç motorundan birisi olacak
Akşit, TF35000’in “kendi sınıfında dünyanın en yeterli üç motorundan biri” olacağını belirterek projenin süratle ilerlediğinin altını çizdi. Şimdi resmi performans sayıları açıklanmamış olsa da Akşit, motorun geleceğinin kesin olduğunu ve tahmin edilenden daha süratli tamamlanacağını vurguladı. “Buradaki soru ‘olacak, olmayacak’ değil – bu bir vakit sıkıntısı. Olacak ve herkesin umduğundan daha süratli olacak. Ancak vaktini söyleme yetkimiz yok.” diye ekledi.
TF35000’in geliştirme süreci şimdi tamamlanmamış olsa da, hedeflenen teknik bilgiler onu halihazırda operasyonel olan beşinci kuşak savaş uçağı motorlarıyla karşılaştırılır hale getiriyor. F-22 Raptor’daki Pratt & Whitney F119 ve F-35 Lightning II’deki F135 motorları üzere sistemlerle kıyaslandığında, TF35000’in kağıt üzerindeki bilgileri dikkat alımlı.
Bununla birlikte TEI, TF3500’i daima olarak, artyakıcı kullanmadan ses üstü süratlerde kullanmak istiyor; “Bizim geliştirdiğimiz motor, artyakıcı çalıştırmadan süpersonik suratlara çıkabilecek yetenekte bir teknoloji… Yani teknolojinin uç noktasıyla uğraşıyoruz. Bu ölçüde bir yeteneği geliştiren ülke dünyada 3, haydi tahminen 4’tür.”
Mevcut resmi olmayan bilgilere nazaran TF35000’in öngörülen performans kıymetleri şu halde:
- Kuru itki: 22.680 kgf (50.000 lbf)
- Art yakıcıyla itki: 31.750 kgf (70.000 lbf)
İki motorla donatılması planlanan KAAN platformunun azami kalkış yükü 27.216 kg düzeyinde. Bu durumda, motorlar hedeflenen kıymetlere ulaşırsa teorik itki/ağırlık oranı 2,3’ün üzerine çıkabilir. Bu oran, bir savaş uçağı için son derece yüksek ve hareket kabiliyeti açısından kritik bir eşik.
Tek amaç TF35000 değil
TF35000’in yanı sıra TEI, daha düşük ölçekli ancak farklı misyon alanlarına hitap eden motorlar da geliştiriyor. TF6000 isimli motor ses altı (subsonic) ve ses üstü (supersonic) platformlara yönelik olarak şekillenirken, tıpkı çekirdek yapının arka yakıcılı versiyonu TF10000 ismini taşıyor. Bu motor ailesi, Türkiye’nin sadece beşinci jenerasyon savaş uçaklarına değil, gelişmiş insansız hava araçları (İHA), taktik jetler ve öbür askeri platformlara yönelik geniş çaplı bir itki sistemi vizyonuna işaret ediyor. TEI halihazırda önceliğini TF10000’e çevirmiş durumda lakin uçuşun ne vakit ve hangi platformda olacağı net değil. TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, Teknofest kapsamında Tolga Özbek’e verdiği özel röportajda, “Kızılelma da olabilir, Anka-3 de olabilir… Hangisinde daha evvel olur onu kestiremiyorum. O artık platform üreticileri karar verecek.” dedi.
KAAN’da son durum
Bilindiği üzere Türk Hava Kuvvetleri’nin 2030’lu yıllardan itibaren F-16 filosunun yerini alması planlanan, çift motorlu, beşinci kuşak özgün savaş uçağı KAAN’ın tasarım ve geliştirme çalışmalarını TUSAŞ yürütüyor. Firmaya nazaran KAAN’ın yerlilik oranı yüzde 80-90 düzeylerinde olacak. TUSAŞ Genel Müdürü Mehmet Demiroğlu, Aviation Week’e yaptığı açıklamada, “Odak artık P1, P2 ve P3’te” diyor. KAAN’ın uçan prototipi P0 olarak biliniyor ve bu yıl içinde iki KAAN’ın uçması hedefleniyor. Bu yıl uçması hedeflenen yeni prototip görsel açıdan birinci prototipten çok fazla ayrışmayacak, geliştirmeler tabir yerindeyse kaput altında olacak. İkinci prototip kümesi olan P4, P5 ve P6, birinci üçlüden daha gelişmiş ve yetenekli olacak.
Öte yandan TUSAŞ, hem HÜRJET hem de KAAN’ı halihazırda Amerikalı GE’nin F-404 ve F-110 varyantlı motorlarıyla uçuruyor. Birinci teslimatların da yeniden bu motorlar ile yapılması bekleniyor. Bu mevzuda SavunmaSanayiST’ye açıklamalarda bulunan Demiroğlu, tedarikte şu anda bir sorun olmadığını söyledi; “Şu anda bir sorun görmüyoruz. İkisi için de alışılmış GE’nin Amerikan motorlarının kullandığını biliyor herkes. İşte F-404 ve F-110. Biz KAAN için kendi motor projemizi başlatmış bulunuyoruz. Savunma Sanayi Başkanlığı’mızın uhdesinde TR Motor ve TEI’nin ortaklaşa projesi devam ediyor. İnşallah 2030’lu yılların başında da bu motorumuzu KAAN’a takmış olacağız. Bu motorun tedariğinde bir meşakkat şu an için görmüyoruz.”
YORUM