İnsan gözü daha evvel hiç görmediği bir renkle tanıştı: “Olo”

İnsan gözünün gördüğü renkler, retina üzerindeki fotoreseptör hücrelerin fizikî sonlarıyla şekilleniyor. Fakat ABD’deki UC Berkeley üniversitesinden araştırmacılar bu hudutları zorlayan ihtilal niteliğinde bir buluşa imza attı. “Oz” ismi verilen yeni retinal uyarım tekniği sayesinde beşerler, daha evvel hiçbir biçimde algılayamadıkları ve göremedikleri bir rengi görmeyi başardı. Yeni renge “olo” ismi verildi.

“Görme”nin tarifi değişiyor

James Fong liderliğindeki araştırma takımı, insan gözünün birinci hudut katmanında (retina) direkt hücre seviyesinde ışık denetimi sağlayan Oz sistemini geliştirdi. Bu sistem, binlerce koni hücresini amaç alarak renk algısında devrim yaratabilecek bir tesir oluşturdu. Denekler, sistemle karşılaştıklarında daha evvel hiç deneyimlemedikleri bir mavi-yeşil tonu gördüklerini belirtti. Bu yeni renk ise “olo” olarak isimlendirildi.

Araştırma takımının açıklamasına nazaran bu renk, doğal ışık spektrumunun ötesinde, insan gözünün kendi başına algılayamayacağı bir doygunluğa sahip. Bu nedenle Oz, sırf bir bilimsel gelişme değil, tıpkı vakitte insan algısı üzerine kurulu tariflerin da tekrar ele alınmasını gerektirecek bir kırılma noktası olabilir.

Olo’ya en yakın renk.

Gözün renk görmesini sağlayan koni hücrelerinin üç ana çeşidi bulunur: S (kısa dalga), M (orta dalga) ve L (uzun dalga). Lakin bu hücrelerin dalga uzunluklarına verdiği reaksiyonlar örtüşür; bu da kimi renklerin net bir formda ayrıştırılamamasına neden olur.

Fong ve grubu, yalnızca M koni hücrelerini seçici olarak uyararak bu hududu aşmayı başardı. Beş istekli üzerinde yapılan denemelerde, her bir koni hücresine noktasal olarak lazer ışığı gönderildi. Bu “hücreye has ışık dağıtımı” sayesinde daha evvel mümkün olmayan bir renk hissi oluşturuldu. İştirakçiler gördükleri “olo”yu tanımlamak için dijital bir renk skalasından ayar yaparak müşahedelerini belgeledi.

Denekler sadece sabit imajlarda değil, görüntülerde da bu yeni mavi-yeşili net bir biçimde görebildi. Bu durum, Oz tekniğinin sırf laboratuvar ortamıyla sonlu kalmayacağını, gelecekte görsel medya teknolojileriyle entegre hale getirilebileceğini gösteriyor.

Tekniğin potansiyeli sadece yeni renkler keşfetmekle hudutlu değil. Araştırmacılar, fotoreseptörlerin bu kadar hassas denetiminin, renk körlüğü üzere görsel yetersizlikleri telafi etmekte de kullanılabileceğini düşünüyor.